Een heel andere kijk op technologie in de zorg
OPROEP: willen we over een aantal jaren dezelfde goede, toegankelijke zorg als vandaag, dan zullen we alles moeten aangrijpen. Want door dubbele vergrijzing, steeds meer chronische ziek(t)en, consumentisme in de zorg en minder beschikbare werknemers door ontgroening van Nederland, hebben we straks simpelweg niet genoeg handen om aan alle vraag te voldoen. In dit blog 3 in mijn ogen onderbenutte kansen.
Voor mij is goede zorg, ‘zorg waarbij je erop kunt vertrouwen dat als je kwetsbaar bent, er iemand beschikbaar is om je te helpen’. Ik vind het erg gaaf te zien hoe steeds vaker zorgorganisaties en zorgverleners nadenken over een nieuwe inrichting van hun zorgprocessen, waarbij zij echt uitgaan van de behoeften van de patiënt. Zeker in tijden van bezuiniging is het bewonderenswaardig als je dit durft.
Situatie in België, vergelijkbaar met de Nederlandse situatie.
Technologie speelt bij deze nieuwe zorg een steeds belangrijkere rol. Aan de aanbodzijde van de zorg – de organisaties die zorg verlenen – is digitalisering zinvol om processen slimmer te kunnen organiseren. Daarover ging mijn vorige blog. Maar ook zeker aan de andere, onbekendere (!) kant, de vraagzijde. Ook aan deze zijde zijn kansen om het aankomende capaciteitsprobleem – en daarmee solidariteitsprobleem dat op ons afkomt – te lijf te gaan. Ik noem er 3.
'Ook aan vraagzijde zijn kansen om het aankomende capaciteitsprobleem – en daarmee solidariteitsprobleem wat op ons afkomt – te lijf te gaan'
1. Van hebben naar delen
Als er schaarste is, dan is de reflex dat de sterkste of slimste alle middelen naar zich toetrekt. Deze persoon of organisatie heeft vervolgens de macht om de middelen te verdelen of de prijs ervan te bepalen. Kijk naar de banksector, maar ook naar bijvoorbeeld de farmaceutische- of auto-industrie. In veel gevallen leidt dit uiteindelijk tot ongelijkheid, waarna de overheid als regelgever (of politieman) gaat herverdelen. Althans, dit was tot voor kort de gang van zaken.
Deeleconomie mogelijk door technologie
De opkomst van nieuwe technologie maakt een ander antwoord in veel gevallen mogelijk: de deeleconomie. Misschien wel het meest voor de hand liggende voorbeeld is Airbnb. Op deze online marktplaats plaatsen mensen hun huis of een slaapkamer op momenten dat zij deze niet gebruiken, zodat anderen er tegen betaling gebruik van kunnen maken. Inmiddels kun je er 2 miljoen privé accommodaties in 192 landen vinden en huren.
De deeleconomie gaat echter veel verder. Ook Uber is in feite een voorbeeld dat ontstaan is uit de verontwaardiging (en kans) die de oprichters zagen. Zij zagen dat veel taxi’s de hele dag niets stonden te doen. Door een taxi op te roepen met je smartphone, terwijl ze gewoon rondrijden, is de capaciteit ineens veel slimmer inzetbaar.
Een heel recent voorbeeld laat zien dat in een deeleconomie ook door vraag 'te delen' nieuwe mogelijkheden ontstaan. Immers, een droomauto zoals een Porsche bezitten is maar voor weinig mensen weggelegd. Maar wat als je nu het bezit deelt met gelijkgestemden? Dat plan zag ik onlangs op LinkedIn, uitgewerkt door Vodafone Automotive. Samen met 4 andere mensen kun je de sportwagen leasen en via een app spreek je af wie er wanneer gebruik van kan maken. Dan is zo’n droomauto ineens wel voor een grotere groep mensen mogelijk.
Zou zoiets ook niet werken voor het gebruik van dure hulpmiddelen in de zorg?
‘Delen’ in de zorg?
Ook in de zorg zien we dat schaarste op ons afkomt. Zowel schaarste van middelen, als beschikbare verpleegkundigen, artsen en paramedici. Als we optimaler gebruik zouden maken van alles wat er is, kunnen we een veel grotere armslag krijgen.
Ziekenhuizen
Zo hebben we in de stad waar ik woon op nog geen 60 vierkante kilometer 3 topziekenhuizen. Allen hebben faciliteiten als MRI’s, OK’s en laboratoria die delen van de dag niet in gebruik zijn. Wat als je hier als patiënt inzicht in zou hebben? Zodat ik bijvoorbeeld niet in het ene ziekenhuis weken hoef te wachten op een behandeling, als elders gewoon plaats is?
En dit ‘delen’ kan niet alleen met ‘spullen’, maar ook met personeel. Denk bijvoorbeeld aan momenten van schaarste in de acute zorg.
Acute zorg
'Waarschijnlijk waren de kosten dan lager, maar nog belangrijker, de armslag van de professionals zou vele malen groter worden' Ik kreeg een tijdje geleden inzicht in de acute zorg in een gemeente. Maar liefst 13 acute teams stonden elke nacht paraat, los van de huisartsen en ambulances. 90% van de tijd vooral omdat ze beschikbaar moesten zijn, maar ‘uitrukken’ gebeurde zelden. Er stonden mensen klaar voor de gehandicaptenzorg, voor de ouderenzorg en weer anderen voor de GGZ en RIBW. Wat als slimme (alarm)systemen een oproep zouden plaatsen en het systeem de dichtstbijzijnde beschikbare, gekwalificeerde dienst mobiel zou attenderen? Waarschijnlijk waren de kosten dan lager, maar nog belangrijker, de armslag van de professionals zou vele malen groter worden.
Alles zelf regelen
Dit zijn slechts twee voorbeelden van wat een deeleconomie in de zorg zou kunnen betekenen. Er is meer. Het grappige is namelijk dat veel deeleconomieën zichzelf organiseren. Zonder bureaucratie. In de zorg zijn daarvan de eerste voorbeelden zichtbaar. Initiatieven als EigenZorg (Nederland) of Honor (San Francisco) willen met een app de zorgvrager of diens mantelzorger zelf de zorg laten plannen en administreren. Gewoon direct tussen zorgverlener en cliënt.
2. Van lopende band naar maatpak
Een tweede mogelijkheid waar zorgtechnologie aan de vraagzijde effect kan hebben, is het voorkomen van wat ik noem ‘de lopende band’ in de zorg. Toen ik ooit een dag meeliep met professor Bas Bloem op de poli zei hij tegen zijn patiënt: “komt u maar terug als het nodig is.”
Later vertelde hij mij dat ‘een gemiddelde’ waar vaak van uit wordt gegaan, eigenlijk nergens op slaat. Immers, het heeft geen zin om tegen de patiënt te zeggen ‘komt u over 6 maanden maar terug’. De ene patiënt wil je misschien de volgende week zien omdat het niet goed gaat. Terwijl je de andere patiënt drie jaar niet hoeft te zien omdat alles in orde is.
Zorg voor chronisch zieken
Deze ‘lopende band’ is echter wel de basis van hoe de meeste zorgprocessen zijn ingericht op dit moment, met name de zorg voor chronisch zieken zoals mensen met COPD of hartfalen. Hier kan technologie direct een rol spelen.
Als mensen zichzelf bijvoorbeeld thuis meten en hun waarden naar het ziekenhuis sturen, kan de patiënt veelvuldig gecontroleerd worden zonder dat het extra tijd kost. Een algoritme analyseert de gegevens en informeert de verpleegkundige of arts als er een verhoogd risico is. Naast dat het veel fijner is voor de patiënt omdat onnodig ziekenhuisbezoek voorkomen wordt, blijkt deze vorm van eHealth ook nog eens ongelofelijk effectief.
Zo constateerden wij zelf in onze Clinical Trials rondom cVitals COPD en Hartfalen tot 30% minder ziekenhuisbezoek. Tijd en capaciteit die aan andere patiënten kan worden besteed. Patiënten die het op dat moment echt nodig hebben.
3. Aandacht als effectief medicijn
'Aandacht is dan wel geen zorg, maar geen aandacht leidt wel vaak tot zorg' Ten slotte wil ik nog een laatste, veelal ondergewaardeerde, kans van technologie aan de vraagzijde van de zorg benoemen. In de ouderenzorg zijn er veel ouderen alleen. Als dit omslaat in een gevoel van eenzaamheid of uitsluiting vertaalt dit zich bij velen in zorgvragen. Soms letterlijk met een roep om aandacht.
Dat merken wij bij FocusCura maar al te vaak. Steeds vaker beeldbellen eenzame ouderen, zowel tijdens onze ThuisBingo woensdagmiddag als naar onze Servicedesk. Gewoon om een praatje te maken of om eventjes een mens te spreken omdat er zo lang niemand - zelfs geen familie - langs is geweest.
Voor hen is de beeldzorg die zij krijgen vanuit de thuiszorg niet alleen voor de professionele zorg van belang. Voor hen opent het een hele wereld. Zij kunnen in verbinding blijven en hoeven zo niet ‘weg te kwijnen’ achter de geraniums. Aandacht is dan wel geen zorg, maar geen aandacht leidt wel vaak tot zorg.
Eind 2010 maakte ik er met Han Peekel onderstaande (best heftige) video over. Een aantal ouderen die we bezochten, deelden hun verhaal.
Zorgrevolutie
Met deze voorbeelden denkt u misschien wel: TOP, laten we aan de slag gaan! En gelukkig zijn er prachtige initiatieven, maar helaas worstelen we allemaal met belangen. Echt doorpakken is dus best moeilijk, omdat dit ook loslaten betekent. Toch denk ik dat het nodig is. In wezen moeten we naar een zorgrevolutie waarin we meer gaan delen en loslaten. Met alle zorgvraag die eraan komt, hoeft niemand bang te zijn dat hij of zij tekortkomt, simpelweg omdat we iedereen die in de zorg werkt keihard nodig zullen hebben!
Wij willen zelf niet aan de zijlijn staan en werken aan zo’n revolutie met een aantal partijen. Tijdens de EU eHealth Week vertellen we er meer over. Ik kan bijna niet wachten! Deelt u uw eigen ervaringen ook? Op LinkedIn en Twitter horen we uw voorbeelden en mening graag!
