Hoe borg je innovatie in je organisatie?
Veel mensen die mij kennen, weten dat ik niet geloof in het aanstellen van een ‘medewerker innovatie’ en dan te denken dat je organisatie plots innovatief is. Echte innovatie is iets dat 'in het DNA van de medewerkers verankerd moet zitten'. Hoe doe je dat? In dit blog enkele van mijn inzichten en de rol van ons Futurelab voor de Zorg als broedplaats voor innovatie.
Wat is innovatie?
Innovatie is de laatste tijd een beetje een modewoord geworden. De ene keer lees je dat degene die de ‘eerste’ is, de meest innovatieve is. En een andere keer lijkt het te zijn alsof degene met de meest nieuwe producten de meest innovatieve is. Maar wat is innovatie eigenlijk?
“There’s an old Wayne Gretzky quote that I love. 'I skate to where the puck is going to be, not where it has been'.” In mijn ogen kwam Henry Ford heel dichtbij ‘echte innovatie’ toen hij zei: “If I had asked people what they wanted, they would have said faster horses.” En ook Steve Jobs benadrukte het onzekere element van innovatie met zijn uitspraak: “There’s an old Wayne Gretzky quote that I love. 'I skate to where the puck is going to be, not where it has been'.”
Met andere woorden, innovatie heeft iets magisch. Het betekent het creëren van iets dat anderen nog niet gezien hebben en waarvan ze soms niet eens weten dat het mogelijk is of dat het waarde toevoegt. En dat kan allerlei vormen hebben: van nieuwe, onontdekte dingen, processen, business modellen of geniale ideeën.
Het begint klein
Het eerste dat ik graag deel uit mijn ervaring met innovatie: het begint klein. En absoluut niet megalomaan. Er is wel een grote visie. En een nog grotere droom misschien. De realiteit is echter klein en fijn. Uitproberen, bijschaven, uitproberen, nog een keer bijschaven en continu openstaan voor hoe de klant of gebruiker reageert. Dat is overigens wat anders dan aan de gebruiker vragen wat die wil. Want heel vaak, is dat nog helemaal niet vooraf duidelijk.
Zo werd ik in 2004 met de start van FocusCura letterlijk voor gek verklaard. Ik experimenteerde toen samen met enkele enthousiastelingen in de zorg met het idee om ouderen via aanrakingen te laten communiceren met thuiszorg. De 'tablets' die we bedachten, bleken echter veel en veel te duur en bovendien loodzwaar. Toch zetten we door en we lieten een paar aanraakschermen maken.
Bij alle testen praatten we uitvoerig met de ouderen. We leerden veel en kwamen altijd met veel nieuwe ideeën en vol energie terug op kantoor. Eigenlijk pas 7 jaar later, in 2011, kwam de doorbraak. Er ontstond een grote groep gebruikers en een serieuze schaalbare business case.
Wat of wie maakt jouw product overbodig?
Is de innovatie daarmee dan klaar? Verre van! Mijn stelling is dat je in feite vanaf het moment dat je innovatie aanslaat, je al moet beginnen met nadenken over hoe je je eigen idee of dienst overbodig maakt. Dat klinkt raar, maar welk alternatief of substituut is er of komt eraan dat jouw innovatie doet verbleken. Als je zelf continu nadenkt hierover, betekent het dat je heel kritisch naar je gebruikers durft te luisteren en op tijd de stappen durft te zetten voor een volgend idee of de noodzakelijke doorontwikkeling.
'Innoveren is eigenlijk continu bewegen. Het is nooit af en eraan beginnen, betekent een levenslange commitment'Innoveren is eigenlijk continu bewegen. Of het nu procesinnovatie is of een productinnovatie. Het is nooit af en eraan beginnen, betekent een levenslange commitment.
Creëer een werkomgeving die prikkelt
Toch klinkt dat makkelijker dan het is. Want hoe creëer je een omgeving die prikkelt om te willen veranderen en geïnspireerd te blijven? Eind 2012 promoveerde ik op mijn proefschrift ‘De ‘e’ van eHealth’ aan de faculteit Gedragswetenschappen van de Universiteit Twente. Ik deed onderzoek naar de wijze van implementeren van eHealth en maakte het E5-model dat we vandaag de dag nog steeds gebruiken in projecten (zie afbeelding).
Tijdens het proces deed ik een belangrijke ontdekking. De eerste fase van implementatie moet een fase zijn waar creativiteit, professionaliteit, plezier en vooral ‘lekker uitproberen’ centraal staan. Er moet positieve energie ontstaan. Zelf ervaren, ideeën genereren en een glimlach krijgen of juist iets afschieten omdat het helemaal niet werkt. Daarmee creëer je ‘ideeënkampioenen’, en dat zijn je ambassadeurs gedurende de rest van het innovatie- of implementatieproces.
Ontstaan Futurelab voor de zorg
Na mijn promotie besloot ik dat we binnen FocusCura ook die sfeer moesten creëren. En het liefst op een beetje mysterieuze plek, waar we de nieuwste dingen zelf fysiek naar binnen kunnen halen en waar mensen die kunnen uitproberen in een futuristische omgeving.
Naast dat we in het Futurelab innovaties uit de hele wereld verzamelen, is het nu ook een ruimte waar we inspiratiesessies met onze partners houden. Soms is er zelfs een zorgorganisatie die er brainstormt met hun MT of ‘ideeënkampioen-groep’. Of de ouderenbond Unie KBO komt langs. En misschien wel de meest bijzondere keer was toen Koningin Maxima in het Futurelab in gesprek ging over de toekomst van de zorg met zorginnovatoren als Bas Bloem (ParkinsonNet), Bart Timmers (huisarts), Tonnie Vogel (Sensire), Marlijn Lenselink (Beweging 3.0), Janneke Wittekoek (HeartLife Klinieken), René Martens (Medux), Kim Oudshoorn (ActiVite), Janet de Visser (Vierstroom) en Marc Veldhoven (Zuidzorg).
Kansrijke nieuwe ideeën uitproberen
En het werkt. Wanneer een nieuw idee onstaat in het Futurelab, vormen we een klein team met mensen uit de hele organisatie, ongeacht functie. Mensen met verschillende expertises die het idee gaan uitwerken en samen met cliënten en zorgverleners in het geheim toetsen in de praktijk. Net zolang tot het perfect is en aan de hoge FocusCura-eisen voldoet. Dat is erg lastig want je wilt snel naar buiten met je idee. Je hebt echter maar één kans als je naar het grote publiek gaat, dus geduld is een schone zaak.
Deze projecten noemen we ‘BlackOps’. Hoeveel van die BlackOps er nu lopen? Dat ga ik natuurlijk niet verklappen, maar momenteel in elk geval twee waarvan ik verwacht dat ze in het eerste deel van 2016 tot hele gave nieuwe en unieke innovaties komen om ouderen, ook als zij dementerend worden, helpen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven.
'Een echte innovatie is een vernieuwing die de wereld een klein beetje mooier maakt en die zo goed is dat die beklijft'
De zorg blijven vernieuwen
Met bovenstaande inzichten hoop ik wat lessen te delen. Lessen die ik geleerd heb in de praktijk over hoe je innovatie kan borgen in je organisatie. Want het is een super leuk, leerzaam en energieke reis.
En mijn conclusie wat innovatie is? Een echte innovatie is een vernieuwing die de wereld een klein beetje mooier maakt en die zo goed is dat die beklijft.
