EHealth: met ‘gemak’ aan de slag met digitale zorg

30 juni 2016

‘Gemak’. Het meest gebruikte woord als ik spreek met mensen die tevreden zijn over gebruik van eHealth als hulpmiddel bij het omgaan met een ziekte of handicap. Een luxe? Of zit daar meer achter? In dit blog handvatten over hoe en waar te beginnen met eHealth als zorgverlener.

Digitale zorg van waarde voor patiënten

Doorvragen maakt veel duidelijk: ‘eHealth biedt gemak’ staat voor het behoud of terugwinnen van energie, vrijheid en zelfstandigheid. Of beter gezegd: jezelf niet onnodig hoeven te belasten met ‘gedoe’ rond organisatie van zorg. Een zo normaal mogelijk leven kunnen leiden samen met mensen om je heen, ondanks je ziekte of beperking.

‘‘eHealth biedt gemak’ staat voor het behoud of terugwinnen van energie, vrijheid en zelfstandigheid’

Het raakt mij elke keer weer: gesprekken met mensen die dagelijks kampen met de impact en gevolgen van ernstige ziekten en beperkingen. En die vertellen hoe digitale toepassingen zo betekenisvol zijn voor henzelf en hun naasten. Het raakt mij ook omdat het vaak over toepassingen gaan die niet groots zijn. Wel gaat het om toepassingen die van nut zijn voor gebruikers, makkelijk zijn in het gebruik, en veelal worden aangeboden met een goede uitleg. En ook: met een mogelijkheid voor hulp als er vragen zijn.

Toekomst en dagelijkse realiteit van eHealth

Technologische ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op, ook als het gaat om mogelijkheden voor gezondheidszorg. Als we de media volgen gaat het over robots, big data, virtuele omgevingen en andere innovatieve technologieën. Als we in onze eigen leefomgeving kijken, zien we echter dat het nog steeds niet vanzelfsprekend is om digitaal contact te leggen met de dokter of een verpleegkundige. Om online de uitslagen van een onderzoek in te kijken. Of om thuis gezondheidswaarden te meten en zo de huisarts op de hoogte te houden.

Uit recente onderzoeken (waaronder de Landelijke eHealth Monitor en de regionale eHealth Meetlat Brabant) blijkt dat digitale diensten, ondanks vele inspanningen, nog maar mondjesmaat beschikbaar zijn in Nederland. Dit is opmerkelijk omdat het hierbij gaat om technologie die al lang voorhanden is.

EHealth-toepassingen: een overzicht

Waar hebben we het over als we praten over digitale diensten? Hieronder een overzicht dat helpt om digitale toepassingen te ordenen. Los van techniek, aansluitend bij zorgprocessen.

  • E-informatie: het gebruik van websites, social media en apps voor informatie over gezondheid en zorg.
  • E-preventie: het gebruik van digitale hulpmiddelen bij het omgaan met of voorkomen van ziekte. Bijvoorbeeld voedingsapps, beweegmeters of zelftesten
  • E-service: digitale ‘gemaksdiensten’ vanuit zorgaanbieders. Bijvoorbeeld: online een herhaalrecept aanvragen, een afspraak maken, toegang krijgen tot een dossier en online uitslagen van onderzoeken opvragen.
  • E-zorg: het gebruik van internettoepassingen voor (zelf)zorg. Bijvoorbeeld: e-consult, cContact, het thuismeten van je bloeddruk of online coaching bij depressieve klachten.
  • E-wonen: het gebruik van technologie thuis, gericht op (langer) zelfstandig wonen. Bijvoorbeeld: cAlarm en cMed

‘Onze samenleving digitaliseert; de gezondheidszorg is daarin geen eiland’

Werk aan de winkel

Onze samenleving digitaliseert; de gezondheidszorg is daarin geen eiland. Net als voor banken, reisbureaus, onderwijs en overheid ligt er een uitdaging om te komen tot eigentijdse én passende digitale diensten. Daarbij is er nog een wereld te winnen als het gaat om relatief eenvoudige diensten zoals online een vraag stellen, online een afspraak maken of het zelf meten van gezondheidswaarden. Het is nog een hele toer om deze diensten integraal onderdeel te maken van een huisartsenpraktijk, ouderenorganisatie of ziekenhuis. Dat vraagt om een goede organisatie ervan.

Het goede nieuws is dat er al veel techniek beschikbaar is waarmee je direct kunt experimenteren. Dit helpt enorm bij kennisopbouw en vergemakkelijkt de besluitvorming rond grotere projecten. Een aantal voorbeelden van manieren waarop je deze technieken zelf makkelijk kunt inzetten:

  • Organiseer met je collega’s een kennissessie over eHealth-basisdiensten. Zorg voor een goede wegwijzer, zoek naar goede voorbeelden uit je werkveld en kijk welke toepassingen relevant zijn.
  • Experimenteer met 2 zorgverleners en 4 patiënten met beeldbellen. Maak afspraken met elkaar en probeer het 2 maanden uit.
  • Maak tijdelijk gebruik van een e-consult applicatie en zet deze in voor contact met een kleine groep patiënten. Probeer uit hoe het werkt. Ontdek wat de voor- en nadelen zijn, wat er nodig is om online contact tussen zorgverlener en patiënten mogelijk te maken en wat de randvoorwaarden zijn.
  • Selecteer een aantal relevante apps (bijvoorbeeld gericht op gezonde leefstijl, bewegen, voeding, stemming) en ervaar wat ze kunnen betekenen tijdens de begeleiding van mensen met bijvoorbeeld hartproblemen.

Praat niet over maar met patiënten

Is eHealth voor iedereen en in elke situatie geschikt? Nee, digitale (zelf)zorg is een middel, een instrument dat een plek behoort te krijgen als onderdeel van eigentijdse zorg.

Hoe, wanneer en voor wie? Leg je oor te luister bij patiënten en cliënten. Betrek hen vanaf het begin op een goede manier bij het denken en doen over eHealth. Ga het gesprek aan. Luister hoe zij omgaan met hun ziekte en kwetsbaarheden, waar zij tegenaan lopen en hoe zij in hun kracht kunnen blijven. En: hoe internet daar mogelijk bij zou kunnen helpen.

‘Blijf dus door de bomen het bos zien en laat je leiden door het gebruikerskompas'Vraag hen naar hun internetgebruik en vorm je een beeld of digitale diensten wel of geen uitkomst bieden. En ga vooral op zoek naar goede voorbeelden; kijk of deze ook betekenisvol zijn voor patiënten en cliënten in jouw organisatie.

Blijf dus door de bomen het bos zien en laat je leiden door het gebruikerskompas. Digitale zorg is een middel. Digitale zorg is een onderdeel van eigentijdse zorg. Digitale zorg gaat over meer gemak en vrijheid in het dagelijks leven voor mensen die geraakt zijn door een ziekte of handicap.

Wie durft gewoon te doen? De gebaande paden mee te bewandelen en gewone eHealth-toepassingen buitengewoon werkend te krijgen?

Liesbeth Meijnckens is werkzaam als adviseur eHealth en auteur van het boek ‘Beter met eHealth in 60 minuten’. Dit boek biedt een handzaam en goed overzicht van digitale toepassingen, inspirerende praktijkvoorbeelden en praktische handvatten om (verder) aan de slag te gaan. Meer informatie? www.liesbethmeijnckens.nl