Update promotieonderzoek: ethische dilemma's bij gebruik eHealth
Het is al weer even geleden dat ik u heb bijgepraat over de ontwikkelingen rondom mijn promotieonderzoek. Voor de buitenwereld lijkt het misschien alsof ik stil heb gezeten, maar dat is allerminst het geval! In dit blog vertel ik over de voortgang en de soms wel opmerkelijke hobbels die ik moet nemen om überhaupt te kunnen starten met nieuw onderzoek.
Op het moment van schrijven zie ik tegenover mij een tekst van ‘Loesje' hangen: ‘uit onderzoek is gebleken dat onderzoeken veel leuker is dan antwoorden vinden.’ 'Uit onderzoek is gebleken dat onderzoeken veel leuker is dan antwoorden vinden - Loesje' Daar zit toch wel een beetje een kern van waarheid in. Je zou maar eens zonder kleerscheuren meteen de antwoorden op ál je onderzoeksvragen gevonden hebben. Veel te saai! Een weg vol met pitfalls en het overwinnen daarvan geeft mij toch veel meer energie.
Bovendien komen er gedurende het promoveren alleen maar nieuwe – nog te onderzoeken – vragen bij toch? Wel bij het opzetten van mijn onderzoeken in elk geval…
Wat gebeurt er als je een patiënt een ‘slimme pleister’ opplakt?
Heeft u daar weleens over nagedacht? Nu ik wel. Hoewel ik moet bekennen dat ik pas tijdens het opzetten van een groot validatieonderzoek met verschillende wearables mij besefte, dat er veel meer bij komt kijken. Er zit namelijk ook een heel belangrijk ethisch gedeelte aan de onderzoeken met innovatieve telemonitoring die ik probeer uit te voeren. Zowel voor patiënten op de verpleegafdeling, als voor patiënten thuis na ontslag. Ik zal u vertellen waarom.
Stel je hebt een ‘slimme pleister’ die continue de vitale functies van een patiënt kan meten, maar welke nog niet gevalideerd is. Dan wil je eerst onderzoeken of deze dus te valideren pleister wel betrouwbare meetwaarden geeft, zonder dat je meteen de mogelijk foute meetwaarden stuurt naar de verpleegkundigen (zie ook mijn eerdere blog over de noodzaak van validatie).
Mijn tot in detail beschreven onderzoeksvoorstel hierover dacht ik daarom wel spoedig langs de Medische Ethische Toetsingscommissie (METC) te loodsen. Helaas. De commissie achtte ‘het wenselijk dat er een alarm wordt doorgestuurd op de momenten waarop de pleisters suggereren dat er sprake is van levensbedreigend gevaar voor de patiënt’. Zij vindt het ethisch problematisch wanneer ’s ochtends kan blijken dat een patiënt is overleden, terwijl er gedurende de nacht wel gegevens geregistreerd zijn (via één van de pleisters) die niet worden gebruikt.
Ethische dilemma’s bij onderzoek naar eHealth
Dat zou ik ook verschrikkelijk vinden en dit klinkt dan ook begrijpelijk. Maar, hier zitten we wel met een ethisch dilemma van nieuwe innovatieve technologie. Op een verpleegafdeling waar verpleegkundigen normaal gesproken eenmaal per dienst (van 8 uur) de vitale functies meten, komt nu opeens continue informatie van vitale functies beschikbaar. 'Hier zitten we wel met een ethisch dilemma van nieuwe innovatieve technologie'
Nu deze metingen nog niet gevalideerd zijn, wil ik deze informatie ook nog niet aan verpleegkundigen blootstellen. Alarmeren op foutieve waarden kan namelijk óók gevaarlijk zijn. De aandacht van verpleegkundigen gaat dan uit naar de verkeerde patiënt. Laat staan dat we nog niet hebben onderzocht hoe welke informatie, op welk moment aan de verpleegkundigen wordt gecommuniceerd.
Maar wat als één van de wearables achteraf gezien tóch de achteruitgang bij die ene patiënt had zien aankomen? Dit onontgonnen gebied laat eens te meer zien dat de situatie op dit moment op de verpleegafdeling, waar hoog-risicopatiënten liggen, ook niet dekkend is om achteruitgang bij patiënten tussen de controles door te herkennen. De wens om dit anders te doen, ook onder verpleegkundigen, is dan ook groot.
Toch het onderzoek laten doorgaan?
Ja natuurlijk! Met de teammanagers van de verpleegkundigen is daarom afgesproken toch te alarmeren, maar alleen bij mogelijk levensbedreigende situaties. Niet door de nog te valideren wearables, maar door de al gevalideerde in te zetten referentiestandaard. Inmiddels hebben we toestemming van de METC en zijn de laatste (IT) voorbereidingen zo goed als afgerond. Komende weken zullen we gaan starten!
De eerste metingen thuis bij patiënten
Dit ethische verhaal gaat natuurlijk niet alleen op voor de verpleegafdeling. Ook bij patiënten die net ontslagen zijn uit het ziekenhuis en een hoger risico hebben op het ontwikkelen van complicaties bestaat de wens om een veiligheidsvangnet te creëren met behulp van telemonitoring. In een parallel lopend traject wat ook gaat starten, onderzoek ik de haalbaarheid én toegevoegde waarde van het op afstand meten van vitale functies met een wearable bij hoog-risicopatiënten thuis, in de eerste week na ontslag.
Óf het meten van vitale functies op afstand thuis toegevoegde waarde geeft, heeft met vele randvoorwaarden te maken. Eén van de randvoorwaarden die ik met mijn technisch geneeskundige blik probeer te creëren, is het juist overbrengen van de trendinformatie over de patiënt naar de arts, zodat hij of zij deze kan intepreteren. De arts gaat deze op afstand beoordelen (schrik niet, nog zonder klinische consequenties nu het nog om een haalbaarheidsstudie gaat). Juist de trend over een langere tijd zal veel meer informatie geven over de gezondheidssituatie van de patiënt, dan meetwaarden van één bepaald moment in de tijd. 'Aan mij de taak om van deze onleesbare wirwar aan informatie begrijpbare spaghetti te maken'
Maar met de ‘ruwe data’ zoals die nu getoond wordt, kan een arts nog niets (zie foto). Aan mij de taak om van deze onleesbare wirwar aan informatie begrijpbare spaghetti te maken. U kunt zich misschien wel voorstellen dat een overload aan informatie, soms tot wel 40 datapunten per minuut, niet te interpreteren valt. De vraag is dan ook wat de minimale frequentie is om een patiënt thuis op afstand te kunnen monitoren. En eigenlijk ook: welke steunstructuur hebben we thuis nodig om de technologie echt van waarde te laten zijn voor patiënt en zorgverlener? Vragen die ik met dit onderzoek verder hoop te verduidelijken!
Stukje ruwe data over ruim 4 uur gemeten (stel je eens voor dat je de data van 7 dagen op deze manier te zien krijgt, dat gaat niet werken)
Over al deze ervaringen alleen al kan ik een boek vol schrijven. En dan heb ik nog niet eens de kant van de patiënt belicht! Het hele onderzoek zal pas maatschappelijke impact hebben als ik weet na te gaan wat de ‘waarde’ is en wat de zorgen zijn rondom telemonitoring vanuit het perspectief van de patiënt, diens mantelzorger, maar ook vanuit het perspectief van de zorgverlener. Natuurlijk zal ik dit in een vroeg stadium meenemen door met hen in gesprek te gaan.
Groot nieuws!
Welke methoden we hiervoor gaan inzetten om dit te onderzoeken, licht ik graag toe in een volgende blog. Overigens heb ik in de eerstvolgende blog ook heel gaaf nieuws te vermelden!
